برگزاری جلسه دفاعیه پژوهش «الگوی کارگزار تراز دولت اسلامی» با محوریت شهید آیتالله رئیسی | تحلیل شاخصهای مدیریتی و چشماندازهای نظام اسلامی
به گزارش خبرگزاری آنا، جلسه دفاعیه پژوهش «الگوی کارگزار تراز دولت اسلامی» با محوریت بررسی ویژگیها، شاخصها و ابعاد مدیریتی شهید آیتالله سید ابراهیم رئیسی، به همت پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق علیهالسلام و با حضور جمعی از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه برگزار شد. این جلسه که به منظور جمعبندی و ارزیابی پژوهش انجام شده برگزار گردید، با حضور دکتر محمد مهدی اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس بنیاد بینالمللی شهید رئیسی، دکتر میثم لطیفی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، حجتالاسلام هادی کاظمزاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) و حجتالاسلام سید رضی سیدنژاد، مسئول پژوهشکده الهیات پژوهشگاه امام صادق (ع)، فضایی علمی و تخصصی را برای ارزیابی و تحلیل عمیق دستاوردهای این تحقیق فراهم آورد.
این پژوهش که در قالب طرحی جامع تدوین و با هدف ارائه یک الگوی علمی، عملی و نظری برای «کارگزار تراز دولت اسلامی» انجام شده، قصد دارد تا با تکیه بر کارنامه عملی و ویژگیهای مدیریتی شهید رئیسی، چارچوبی مرجع برای مدیران دولتی و پژوهشگران حوزه حکمرانی اسلامی ارائه دهد. اهمیت این پژوهش از آنجا ناشی میشود که در سالهای اخیر، موضوع دولت اسلامی و معیارهای کارگزاران تراز انقلاب اسلامی به عنوان یکی از دغدغههای اصلی در عرصه نظری و عملی کشور مطرح بوده است و در این راستا، پرداختن به شخصیت و دستاوردهای شهید رئیسی که به عنوان نماد کارگزار تراز در دولت اسلامی شناخته میشود، نقطه عزیمتی برای ارتقای سطح مطالعات و تجربههای حکمرانی اسلامی به شمار میآید.
ارزیابی کلی و نکات مطرح شده توسط دکتر محمد مهدی اسماعیلی
دکتر محمد مهدی اسماعیلی، رئیس بنیاد بینالمللی شهید رئیسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، ضمن تقدیر از زحمات پژوهشگر پروژه و تیم پژوهشی، به اهمیت جمعآوری مطالب و مستندات در قالب یک اثر علمی جامع اشاره کرد و تأکید نمود که این پژوهش میتواند زمینهساز تبیین دقیقتر «الگوی تراز حکمرانی» در جمهوری اسلامی باشد.
ایشان در سخنان خود به نکات کلیدی فراوانی پرداختند که از جمله آن میتوان به این موارد اشاره کرد: ضرورت غنیسازی مبانی نظری و روششناسی پژوهش: دکتر اسماعیلی تأکید داشت که پژوهش باید علاوه بر ارائه مستندات عملی و تجربی، چارچوبهای نظری محکمی نیز داشته باشد که بر اساس آنها، شاخصهای مدیریتی و ویژگیهای کارگزار تراز دولت اسلامی تحلیل شود.
بررسی دقیقتر شاخصهای مدیریتی و دلالتهای عملی: ایشان اشاره کردند که بهویژه موضوع «مدیریت جهادی» که یکی از مؤلفههای برجسته در دولت شهید رئیسی بود، باید به عنوان یک شاخص عملی و نظری در پژوهش به صورت دقیقتر و مستدلتر گنجانده شود. دکتر اسماعیلی یادآور شدند که اگرچه این اصطلاح در برخی محافل علمی مورد نقد قرار گرفته، اما سابقه و ادبیات قابل قبولی دارد که باید به آن پرداخته شود.
تحلیل عمیق چگونگی شکلگیری و تثبیت کارگزار تراز: یکی از بخشهای مهم سخنان ایشان توجه به «چگونگی» و «چرایی» شکلگیری و تثبیت شهید رئیسی به عنوان یک الگو بود. به عبارت دیگر، اینکه چگونه یک فرد از شرایط معمول و بدون پشتوانه مادی یا پارتیبازی به جایگاه مدیریتی و نمادین رسید و چه ویژگیها و عوامل این مسیر را ممکن ساخته است.
ضرورت تحلیل جایگاه اثباتی و ثبوتی کارگزار تراز: ایشان توضیح دادند که باید بین جایگاه «ثبوتی» (ویژگیهای فردی و صلاحیتهای حقیقی کارگزار) و جایگاه «اثباتی» (پذیرش و شناخت اجتماعی و نمادین) تفاوت قائل شد و در پژوهش به این دو وجه توجه داشت.
نقش رهبر معظم انقلاب و اهمیت نگاه رهبری در تعریف کارگزار تراز: دکتر اسماعیلی تأکید کرد که یکی از وجوه ممتاز دولت شهید رئیسی، ارتباط مستقیم و وفاداری مدیریتی ایشان به ولی فقیه است که در ساختار انقلاب اسلامی دارای اهمیت بسیار است و باید در تبیین الگو به این نکته توجه ویژه شود.
ایشان در نهایت، پیشنهاد دادند که بخشهای مختلف پژوهش به ویژه فصلهایی که به شاخصها و شایستگیها اختصاص دارد، با بازنگری و اضافه شدن دلالتهای اجرایی و مدیریتی تقویت شود تا پژوهش بتواند هم در عرصه نظری و هم در میدان عمل مورد استفاده و استناد قرار گیرد.
نکات تخصصی و ساختاری مطرح شده توسط دکتر میثم لطیفی
دکتر میثم لطیفی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، نیز به نکات تخصصی مهمی در نقد و تحلیل ساختار پژوهش پرداخت و تأکید کرد که این پژوهش یکی از معدود آثار علمی است که تلاش کرده به جای روایتهای صرفاً زندگینامهای و داستانی، به یک چارچوب علمی و قابل استناد برای معرفی الگوهای مدیریتی در دولت اسلامی بپردازد.
وی مهمترین نکات خود را به شرح زیر بیان کرد: ضرورت قویتر شدن ادبیات پژوهشی و مرور منابع: به اعتقاد دکتر لطیفی، کار نیاز دارد که در حوزه ادبیات پژوهشی تقویت شود و منابع نظری و پژوهشی در زمینه شایستگیهای مدیریتی، بهویژه ادبیات بینالمللی مرتبط با شایستگی مدیران (Competency frameworks) بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
تفکیک فصلهای پژوهش و شفافسازی موضوعی: ایشان پیشنهاد داد فصل اول پژوهش که به مبانی فکری و نظری اختصاص دارد، به شکلی دقیقتر به بحث مبانی فکری و نظری دولت اسلامی پرداخته شود و به جای تمرکز صرف بر ویژگیهای شهید رئیسی، چارچوبهای کلی نظری برای کارگزار تراز تعریف گردد.
اضافه کردن فصلهای مستقل برای نتیجهگیری و دلالتهای پژوهشی: ایشان تأکید کرد که فصل نتیجهگیری باید به صورت مستقل و مجزا از فصلهای دیگر آورده شود تا نتایج پژوهش به صورت روشن و قابل فهم برای مخاطب ارائه گردد.
ارائه طبقهبندی دقیقتر شایستگیها: به نظر ایشان، پژوهش باید شایستگیها را در سه دسته کلی شامل شایستگیهای آستانه (پایهای)، شایستگیهای عمومی مدیران و شایستگیهای خاص مشاغل تفکیک کند و برای هر دسته شواهد و استدلالهای علمی ارائه دهد.
پوشش بیشتر موضوعات کلیدی همچون مدیریت جهادی و سایر شاخصها: با توجه به اهمیت موضوعات مطرح شده در دولت شهید رئیسی، به ویژه مدیریت جهادی، پژوهش نیازمند افزودن منابع و شواهد علمی مرتبط برای تقویت این بخش است.
ایشان این پژوهش را در مسیر درست و با ظرفیت علمی بالا دانست و ابراز امیدواری کرد که با اصلاحات و تکمیلهای پیشنهادی، به اثری جامع و مرجع در حوزه مدیریت اسلامی تبدیل شود.
نقش و دیدگاه پژوهشگر و مسئول پروژه؛ حجتالاسلام هادی کاظمزاده
حجتالاسلام هادی کاظمزاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) و مسئول پروژه، ضمن تشکر از نقدهای تخصصی اساتید و استقبال از راهنماییهای آنان، بر رویکرد تکمیلی و ویرایشی پژوهش تأکید کرد.
ایشان توضیح دادند که مفاهیم و دادههای اولیه پژوهش فراگیر و گسترده بوده و به تدریج و در مراحل بعدی، نکات مطرح شده در بازخوردهای تخصصی به کار اضافه خواهد شد. همچنین اذعان داشت که هدف نهایی، تولید اثری غنی و ماندگار است که به عنوان مرجع علمی و کاربردی در حوزه مدیریت اسلامی به کار گرفته شود.
حجتالاسلام کاظمزاده همچنین یادآور شد که ارتباط مستمر با اساتید، استفاده از تجارب ایشان و توجه به ساختارهای علمی و روششناسی دقیق از اولویتهای پژوهش است تا اثر نهایی علاوه بر غنای علمی، کارآمدی عملی نیز داشته باشد.
نکات کلیدی از دیدگاه مسئول پژوهشکده الهیات؛ حجتالاسلام سید رضی سیدنژاد
حجتالاسلام سید رضی سیدنژاد، مسئول پژوهشکده الهیات پژوهشگاه امام صادق (ع)، نیز در جمعبندی جلسه، ضمن قدردانی از تلاشهای انجام شده، بر اهمیت تدوین و انتشار اثر به عنوان یک منبع مرجع تاکید کرد.
ایشان بیان داشتند که هر پژوهش باید مبتنی بر طرح تحقیقی منسجم باشد که سوالات، اهداف و روش تحقیق را به روشنی مشخص کرده و پژوهش بر اساس آن پیش رود؛ لذا ایشان خواستار شفافسازی دقیق این بخشها در متن نهایی پژوهش شدند تا مسیر روشن و مدون تحقیق حفظ شود.
همچنین وی افزود که این جلسه دفاعیه نقش مهمی در شناسایی نقاط قوت و ضعف پژوهش داشت و زمینهساز ارتقای کیفیت نهایی کار خواهد بود تا بتواند علاوه بر ارزش علمی، کارآمدی عملی نیز داشته باشد.
چشمانداز پیش رو
در نهایت، اعضای جلسه دفاعیه بر ادامه روند اصلاح، تکمیل و ویرایش پژوهش تاکید کردند تا این اثر ارزشمند بتواند به عنوان منبعی علمی، قابل استناد و کاربردی در حوزه مدیریت اسلامی، معرفی الگوهای مدیریتی و تبیین شاخصهای کارگزار تراز دولت اسلامی مورد استفاده پژوهشگران، مدیران و مسئولان اجرایی قرار گیرد.
این جلسه که با فضای علمی و احترام متقابل برگزار شد، نمودی از تلاشهای پژوهشی گسترده در مسیر تبیین و تعمیق مفاهیم انقلاب اسلامی و نظام حکمرانی در کشور است که با بهرهگیری از تجارب و دستاوردهای شهید آیتالله رئیسی، گامی مهم در توسعه ادبیات حکمرانی اسلامی برداشته است.
بازخوانی نقش مدیریت جهادی و چالشهای مفهومی آن
یکی از محورهای مهم جلسه دفاعیه، بررسی و تحلیل مفهوم «مدیریت جهادی» بود که به عنوان یکی از شاخصهای برجسته در الگوی مدیریتی شهید آیتالله رئیسی مطرح شده است. این اصطلاح که در ادبیات مدیریتی رسمی کشور سابقهای نسبتا تازه دارد، در برخی محافل علمی با انتقاداتی روبهرو بوده است.
دکتر اسماعیلی در این زمینه توضیح داد که مدیریت جهادی، فارغ از برخی ابهامات و تفسیرهای غیرعلمی، دارای مبانی نظری و کاربردی در حوزه حکمرانی دینی است و پژوهش باید این بخش را با پشتوانه منابع فقهی، تجربی و تحلیلی تقویت کند. به گفته وی، صرف حذف این اصطلاح از اسناد رسمی به دلیل اعتراضات، باعث از دست رفتن یک فرصت علمی برای توسعه ادبیات مدیریتی انقلاب اسلامی شده است.
همچنین ایشان یادآور شد که مفهوم مدیریت جهادی، علاوه بر ویژگیهای رفتاری مدیر، به مسائل فرهنگی، اخلاقی و روحیه خدمتگزاری در نظام اسلامی اشاره دارد که باید در قالب معیارهای علمی تعریف و تبیین شود. این بحث باعث شد اعضای جلسه پیشنهاد دهند که پژوهشگر در فصلهای مربوط به شاخصها، شواهد تاریخی و رفتاری دقیق این نوع مدیریت را به صورت مستند و موشکافانه بیان کند.
پیچیدگی چگونگی شکلگیری کارگزار تراز و نقش عوامل اجتماعی-فرهنگی
یکی دیگر از مباحث مهم جلسه، پرداختن به چگونگی تبدیل فردی، چون شهید رئیسی از یک پسربچه معمولی، بزرگ شده در محیطی متوسط و بدون حمایتهای ویژه، به یک مدیر تراز انقلاب اسلامی بود. این موضوع که به تعبیر حاضرین جلسه یکی از دغدغههای اصلی پژوهش است، ابعاد گوناگونی از جمله عوامل تربیتی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را در بر میگیرد.
به گفته دکتر لطیفی و حجتالاسلام کاظمزاده، پژوهش باید در این زمینه به صورت دقیقتر و جامعتر، مدلهای تحول فردی و مدیریتی را بررسی کند و علاوه بر ذکر مصادیق، فرآیندهای کلانتر شکلدهنده به این مسیر را شناسایی نماید. به ویژه باید در فصل مربوط به «چرایی» و «چگونگی» کارگزار تراز، اثرگذاری محیط خانوادگی، آموزههای دینی، تجارب مدیریتی در مقامهای مختلف و نقش حمایتها و اعتمادهای رهبری به طور علمی تحلیل شود.
این بحث همچنین به مسئله «نماد بودن» و «پذیرش اجتماعی» بازمیگردد که در ادامه جلسه به تفصیل مورد توجه قرار گرفت.
تمایز جایگاه ثبوتی و اثباتی در الگوی کارگزار تراز
از نکات برجسته جلسه دفاعیه، تأکید بر تمایز «جایگاه ثبوتی» و «جایگاه اثباتی» کارگزار تراز بود. بر اساس این دیدگاه، «ثبوت» به ویژگیها، صلاحیتها و شایستگیهای حقیقی فرد اشاره دارد که در اسناد و مستندات علمی و مدیریتی قابل احصا است، اما «اثبات» مربوط به پذیرش، اعتبار و نمادین شدن آن فرد در چشم جامعه، نخبگان و دستگاههای حکومتی است.
اعضای جلسه به ویژه حجتالاسلام سید رضی سیدنژاد تأکید کردند که باید در پژوهش به این تمایز توجه شود و ضمن تحلیل مستندات مربوط به شایستگیهای واقعی شهید رئیسی، به موانع و چالشهای پذیرفته شدن او به عنوان نماد کارگزار تراز نیز پرداخته شود. به بیان دیگر، پژوهش باید نشان دهد چگونه جامعه و نظام حکمرانی، او را به عنوان الگوی مدیریتی پذیرفته یا نسبت به آن تردید داشته است.
این موضوع به خصوص در بخشهایی از پژوهش که به واکنشهای اجتماعی، سیاسی و رسانهای درباره شخصیت شهید رئیسی میپردازد، مورد بحث قرار گرفت.
تحلیل ابعاد سهگانه شایستگیهای مدیریتی
بر پایه اظهارات اساتید حاضر در جلسه، پژوهشگر باید شایستگیهای مدیریتی را در سه دسته کلی تفکیک نماید:
۱. شایستگیهای آستانه (مقدماتی): که هر مدیر برای ورود به سطح مدیریت باید دارا باشد. این دسته شامل ویژگیهای پایهای مانند دانش عمومی مدیریتی، اخلاق حرفهای، توانمندیهای ارتباطی و قابلیتهای ابتدایی رهبری است.
۲. شایستگیهای عمومی مدیران: که در همه سطوح مدیریتی، فارغ از حوزه و تخصص، باید وجود داشته باشد. شامل مهارتهای راهبردی، تصمیمگیری، مدیریت منابع انسانی، و توانمندیهای حل مسئله است.
۳. شایستگیهای خاص مشاغل: که به ویژگیها و تخصصهای منحصربهفرد یک حوزه یا منصب خاص مربوط میشود، مانند شایستگیهای ویژه مدیران حوزههای قضایی، بازرسی، یا مدیریت عالی دولت.
در جلسه تأکید شد که پژوهشگر به تفصیل این دستهبندی را در متن پژوهش بیاورد و با استفاده از نمونهها و مستندات عملی مربوط به سوابق شهید رئیسی، نشان دهد چگونه ایشان در هر دسته موفق بوده است.
بررسی نقش رهبر معظم انقلاب و ارتباط ایشان با کارگزار تراز
یکی از نکات کلیدی مطرح شده، بررسی نقش محوری ولی فقیه در تعریف و تأیید کارگزار تراز بود. در این زمینه تأکید شد که یکی از مهمترین ویژگیهای شهید رئیسی، ارتباط مستحکم و وفاداری او به رهبر معظم انقلاب بوده که در نظام جمهوری اسلامی، عنصری تعیینکننده در مشروعیت و کارآمدی مدیران است.
اعضای جلسه بر این باور بودند که توجه ویژه به بیانات، انتصابات و حمایتهای رهبری در تبیین شاخصهای کارگزار تراز، میتواند به فهم بهتر و عمیقتر الگو کمک کند. در واقع، پژوهش باید نشان دهد که چگونه اعتماد و حمایت رهبر انقلاب، هم باعث تثبیت جایگاه شهید رئیسی شده و هم مسئولیتهای سنگین مدیریتی او را تعریف کرده است.
یادداشتها و خاطرات مرتبط با پژوهش
جلسه دفاعیه همچنین فرصتی برای به اشتراکگذاری خاطرات، یادداشتها و تجربیات مرتبط با شهید رئیسی و نحوه شکلگیری پژوهش بود. به عنوان مثال:
ذکر جلسات خصوصی با مدیران و اساتید حوزه مدیریت دولتی درباره اهمیت تعریف شاخصهای شایستگی رئیس جمهور.
خاطرهای از برگزاری همایش تخصصی در سازمان بازرسی با حضور اساتید رشته مدیریت و ارائه مجموعه مقالات علمی در زمینه مبارزه با فساد و حکمرانی.
اشاره به جمعآوری نظرات و یادداشتهای دستنویس اعضای دولت در سالهای اخیر درباره ویژگیهای شهید رئیسی، که به عنوان منابع ارزشمند پژوهشی به کار گرفته شده است.
این بخشها نشاندهنده عمق و گستردگی کار پژوهشی و پشتوانه مستندات به کار رفته در آن است که از جمله نقاط قوت اثر محسوب میشود.
به گزارش آنا، در مجموع تحلیلهای تخصصی و کلیدی مطرحشده در جلسه دفاعیه را بازتاب داد و نشان داد که پژوهش «الگوی کارگزار تراز دولت اسلامی» در مسیر توسعه و تکمیل قرار دارد و با رفع نکات پیشنهادی میتواند به منبعی معتبر برای تبیین استانداردهای مدیریتی در نظام اسلامی تبدیل شود.
اعضای جلسه، ضمن حمایت از تلاشهای پژوهشگر، به جهتدهی اصلاحات ساختاری و محتوایی پژوهش تاکید کردند و بر حفظ اصول علمی، روشمند بودن و غنای محتوایی اثر تأکید نمودند.
تبدیل پژوهش به اثر ماندگار و راهبردی
اعضای جلسه با تأکید بر ضرورت حفظ و ارتقای کیفیت علمی پژوهش، هدف نهایی را تولید یک اثر ارزشمند و ماندگار دانستند که بتواند در حوزه مدیریت دولتی و حکمرانی اسلامی مرجع معتبر و کاربردی باشد. حجتالاسلام سید رضی سیدنژاد و دکتر اسماعیلی بر اهمیت انتشار اثر به صورت منسجم، دقیق و مستند تاکید کردند تا علاوه بر پژوهشگران، مدیران اجرایی و سیاستگذاران نیز بتوانند از آن بهره ببرند.
به گفته آنان، پژوهش باید فراتر از تحلیل صرف، حاوی مدلهای عملی، جداول سنجش شایستگی، و راهکارهای کاربردی باشد که در انتخاب، آموزش و ارزیابی مدیران در نظام جمهوری اسلامی قابل استفاده باشد.
نقش بیانات و آموزههای رهبر معظم انقلاب به عنوان منبع محوری
یکی از نقاط قوت پژوهش، بهرهگیری گسترده از بیانات و مکتوبات حضرت آیتالله خامنهای در مورد ویژگیها، وظایف و شاخصهای مدیران تراز انقلاب اسلامی است. اعضای جلسه یادآور شدند که این رویکرد میتواند عمق الهامبخشی و مشروعیت علمی پژوهش را دوچندان کند و نشان دهد که شاخصهای مدیریتی تراز نه صرفاً توصیههای مدیریتی معمول بلکه مفاهیم برگرفته از فقه حکومتی و اندیشه انقلابی است.
خاطرات و تجربیات شخصی به عنوان سند تاریخی و انگیزشی
در این بخش، اعضای جلسه به بازگو کردن خاطرات ارزشمند خود از تعامل با شهید رئیسی و نحوه شکلگیری برخی دستاوردهای مدیریتی ایشان پرداختند. این بخش موجب شد فضای جلسه صمیمیتر شده و عمق انسانی و اعتقادی پژوهش بیشتر روشن شود. این تجارب، ضمن آنکه به غنای پژوهش میافزاید، به ایجاد پیوندهای عاطفی میان پژوهشگر، موضوع و مخاطب کمک میکند.
نقش و جایگاه پژوهش در آینده حکمرانی اسلامی
اعضای جلسه با اشاره به جایگاه ویژه شهید رئیسی در تاریخ معاصر جمهوری اسلامی، بر اهمیت پژوهشهای اینچنینی برای حفظ و انتقال تجارب موفق مدیریتی به نسلهای آینده تأکید کردند. این پژوهش، در صورت تکمیل و اصلاح، میتواند به الگویی راهبردی برای تربیت مدیران شایسته و تراز انقلاب اسلامی تبدیل شود و مبنایی برای سیاستگذاریهای کلان در نظام مدیریتی کشور باشد.
اختتامیه جلسه و پیامهای پایانی
در پایان جلسه، تمامی اعضا با ابراز خرسندی از روند پیشرفت پژوهش و تلاشهای پژوهشگر، آمادگی خود را برای حمایتهای علمی و عملی جهت تکمیل و انتشار اثر اعلام کردند. همچنین بر استمرار جلسات بازنگری و ارتقاء اثر تاکید شد تا این پروژه به عنوان یک میراث علمی و فرهنگی ارزشمند در حوزه مدیریت اسلامی ثبت شود.
حجتالاسلام کاظمزاده در سخنان پایانی خود از تمامی اعضای جلسه به خاطر نکات سازنده و مشفقانه تشکر کرد و ابراز امیدواری نمود که پژوهش به زودی به مرحله نهایی و انتشار برسد.
انتهای پیام/
